Zanieczyszczenie
powietrza

O zanieczyszczeniu powietrza w Gliwicach

Wystarczy spojrzeć wokół siebie, aby zrozumieć, co się dzieje. Domy i jezdnie nad Gliwicami przykrywa smog. To nie tylko kapryśna aura – to efekt emisji z samochodów, pieców na węgiel i innych źródeł, które każdego dnia zatruwają nas spalinami. 

To poważny problem. W 2022 r. powietrze w GZM  było ”bogatsze” o 4 740 293 kilogramów zanieczyszczeń pochodzących wyłącznie z transportu drogowego [źródło].

Czas na rozmowę o rozwiązaniach. 

Dla porównania to prawie 2 razy więcej niż średnie roczne wydobycie złota na całym świecie.

Słowo bogactwo całkiem tu pasuje, ponieważ zanieczyszczenia powietrza w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii generują koszty zdrowotne w wysokości 16 585 077 969,25 złotych [źródło]. W przeliczeniu na osobę to koszt 7 274 zł.

Jeżeli jakość powietrza w Gliwicach spełniałaby wytyczne WHO, średnio każda mieszkanka i każdy mieszkaniec mógłby zyskać prawie 2 lata życia – wynika z Air Quality Life Index [źródło].

Gliwice znalazły się w pierwszej dziesiątce najbardziej zanieczyszczonych miast Europy, zajmują niechlubne 8 miejsce [źródło].

Zanieczyszczenie powietrza to obecność szkodliwych substancji w naszym otoczeniu, które mogą wpływać negatywnie na nasze zdrowie i środowisko. W Gliwicach, jak i w wielu innych miastach, głównym źródłem tego zanieczyszczenia jest transport, czyli samochody, autobusy, ciężarówki, które codziennie poruszają się po naszych ulicach.

PM10

PM10 to mieszanina złożona głównie z rakotwórczych cząstek takich związków jak benzopireny, dioksyny i fenole. Cząsteczki są tak małe, że nie można ich zauważyć gołym okiem, odpowiadają za napady kaszlu i problemy z oddychaniem. Nawet krótkotrwałe silne stężenie może wywołać zawał serca lub udar mózgu [źródło]. Jego wdychanie powoduje przedostawanie się do organizmu rakotwórczych substancji, z których jest złożony. Pyły są podnoszone przez poruszające się pojazdy, co sprawia, że największe ich stężenia można spotkać przy ruchliwych ulicach. PM10 zatrzymuje się w oskrzelach.

Pyły zawieszone PM 2,5

PM2,5 jest pyłem znacznie drobniejszy od PM10, przez co może przenikać, za pośrednictwem układu oddechowego, aż do krwioobiegu. Jest szczególnie niebezpieczny dla osób z chorobami dróg oddechowych – osłabia i podrażnia płuca, powoduje też zaburzenia rytmu serca, jest odpowiedzialny za miażdżycę i zapalenie naczyń krwionośnych, przenika do wielu organów ludzkiego ciała. Badania pokazują, że jego zbyt duże stężenie podnosi ryzyko wystąpienia choroby Alzheimera lub demencji. U dzieci powoduje zaburzenia rozwojowe, m.in związane z deficytem koncentracji, obniża iloraz inteligencji. Szczególnie narażone na jego wpływ są osoby uprawiające sport, dzieci i seniorzy [źródło].

Mikrocząstki PM lub nanocząstki

To cząstki stałe jeszcze mniejsze od PM2,5, mniejsze od nich są tylko atomy. Nikt nie monitoruje ich poziomu, chociaż badania pokazują, że są także bardzo groźne dla zdrowia, ich ślady znaleziono m.in. w sercu dorosłych ludzi [źródło] czy mózgu małych dzieci narażonych na oddychanie zanieczyszczonym powietrzem [źródło]. Obecnie mikrocząstki PM nie są poddane normom emisji spalin. Badania wskazują, że pojazdy napędzane gazem ziemnym (CNG) emitują ich znaczne ilości [źródło].

Smog to duży i groźny problem

Szacuje się, że spalanie paliw kopalnych rocznie może przyczyniać się do ok. 93 000 przedwczesnych zgonów w Polsce [źródło]. Europejska Agencja Środowiska (EEA) szacuje, że w Polsce ekspozycja tylko na jeden z wielu składników smogu – pył zawieszony PM2,5 przyczyniła się do ponad 39 tys. przedwczesnych zgonów w 2019 r. [źródło]. Smog to przede wszystkim efekt spalania paliw kopalnych. Jazda samochodem z napędem spalinowym, który jest zasilany produktami opartymi o wydobycie ropy naftowej, także jest tego przyczyną – niestety często o tym zapominamy.

Zalecane średnioroczne dopuszczalne stężenie dwutlenku azotu przyjęte przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) wynosi 25 mikrometrów/m³ powietrza, przy czym ze względu na skutki zdrowotne WHO rekomenduje jej obniżenie do 10 mikogramów/m³. W Polsce, w sierpniu 2018 r., według informacji Europejskiej Agencji Środowiska największe stężenie szkodliwych tlenków azotu występowało w Warszawie, Łodzi, Toruniu, Wrocławiu, Częstochowie, Krakowie i miastach Aglomeracji Śląskiej [źródło].

Zanieczyszczenie powietrza = choroby

Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie jest dogłębnie zbadany i oparty na solidnych dowodach naukowych. Nie ogranicza się on jedynie do chorób układu oddechowego. Długotrwałe narażenie na wdychanie zanieczyszczonego powietrza przekłada się na różnorodne schorzenia układu krążenia, oddechowego, nerwowego oraz hormonalnego. To także przyspieszenie procesów starzenia, zwiększone ryzyko nowotworów i przedwczesnych zgonów.

Co roku, naukowcy odkrywają nowe zależności między obecnością zanieczyszczeń unoszących się w powietrzu a nasilaniem się chorób przewlekłych, a nawet pojawianiem się nowych, wcześniej niekojarzonych z zanieczyszczeniem chorób, takich jak choroba Alzheimera czy cukrzyca. Dodatkowo coraz więcej dowodów naukowych sugeruje, że prawdopodobnie nie istnieje bezpieczny poziom zanieczyszczeń, poniżej którego nie obserwuje się negatywnych skutków dla zdrowia.